XPDL یا زبان تعریف فرایند به‌صورت XML، یک فرمت استاندارد است که توسط (Workflow Management Coalition (WfMC در سال 2008 مطرح گردید و هدف آن فراهم نمودن امکان تبادل تعاریف فرایندهای کسب‌وکار بین محصولات ارائه‌دهنده گردش کار و همچنین سیستم‌های مدیریت فرایندهای کسب‌وکار (ابزارهای مدل‌سازی مختلف) است، XPDL یک الگوی XML را برای تعیین بخش‌های فرایندهای کسب‌وکار و یا گردش کار تعریف می‌نماید. درواقع XPDL یک فرمت طراحی فرآیند است و شامل اطلاعاتی است که با استفاده از آن، می‌توان فرآیند را به‌صورت بصری نمایش داد. اطلاعاتی از قبیل موقعیت و اندازه المان‌های فرآیند از این نوع هستند. همچنین می‌توان خطوطی را تعریف نمود که المان‌ها را به هم متصل نمایند. خطوط و گره‌ها شامل ویژگی‌هایی هستند که اطلاعات اجرایی را دربرمی گیرند. نمونه‌هایی از این اطلاعات عبارت‌اند از: قوانین، تشریح فعالیت‌ها، فراخوانی وب‌سرویس‌ها و غیره. همچنین XPDL 2 دارای المان‌های معادل المان‌های BPMN است به‌عنوان‌مثال Activity (فعالیت)ها در BPMN معادل Generic Activity در XPDL می‌باشد و همچنین BPMN Event معادل XPDL Event Activity، BPMN Gateway معادل XPDL Route Activity و BPMN Connections معادل XPDL Transition است.
هدف XPDL ذخیره و انتقال فرآیند است. XPDL به یک ابزار طراح فرآیند اجازه می‌دهد تا فرآیند را در فایلی ذخیره نموده و طراح فرآیند دیگر آن را فراخوانی نماید و نمادهای مخصوص به خود را نمایش دهد. استاندارد XPDL اجرای فرآیند را تضمین نمی‌کند، زیرا ممکن است قوانین در یک نرم‌افزار BPMS قابل‌اجرا باشند ولی در دیگری قابل‌اجرا نباشند.
مفهوم و هدف XPDL در شکل زیر بیان‌شده است. در بخش بالایی شکل، ابزارهای طراح فرآیند مختلف وجود دارند و در بخش پائین شکل محیط اجرای فرآیند قرارگرفته است، همان‌طور که مشاهده می‌شود XPDL در محیط اجرایی فرآیند نقشی ندارد. در این محیط BPEL نقش اصلی را ایفا می‌نماید، لذا گرفتن کد اجرایی از XPDL غیرممکن است.
سه کاربرد مهم XPDL به شرح زیر است:
- مبادله فرآیندها برای شرکت‌هایی که فعالیتشان ساخت و فروش فرآیندها می‌باشد، بسیار با اهمیت است، زیرا آنان نمی‌خواهند فقط در یک نرم‌افزار خاص، فرایندها را به کار ببرند. چراکه یک طراحی را می‌توانند به شرکت‌های مختلف بفروشند و ازآنجایی‌که شرکت‌های مختلف ممکن است از BPMS های متنوعی استفاده نمایند لذا XPDL برای آن‌ها بسیار حیاتی خواهد بود.
- دسته دیگری که XPDL برای آن‌ها بسیار با اهمیت است متخصصین طراح فرآیند می‌باشند، زیرا هر سیستم مدیریت فرایند کسب و کار ممکن است ابزار طراحی فرایند مخصوص به خود را داشته باشد و چنانچه یک متخصص در یک ابزار خبره گردد، دیگر نیاز نیست در ابزار دیگر برای یادگیری هزینه صرف نماید و می‌تواند تمرکز را بر روی ساخت فرآیند نه در یادگیری ابزار جدید قرار دهد.
- نمونه‌ای دیگر اینکه با XPDL می‌توان فرآیند را بین ابزارهای مختلف انتقال داد. مثلاً ابزارهایی که مخصوص شبیه‌سازی فرآیند می‌باشند و یا ابزارهایی که مسئول بهینه‌سازی فرآیندها هستند. حتی یک متخصص طراح فرآیند می‌تواند با طراحی فرآیند در یک ابزار با XPDL آن را به ابزارهای مختلف انتقال داده و از آن‌ها استفاده نماید.
البته هر ابزاری علاوه بر نمادهای استاندارد، مجموعه‌ای از نمادها و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد که قطعاً در XPDL دارای معادل نیست لذا انتقال آن نیز امکان‌پذیر نخواهد بود ولی ازآنجایی‌که بعضی ابزارها فقط به المان‌های استاندارد نیاز دارند، XPDL برای استفاده از آن‌ها بسیار مفید خواهد بود.
ترجمه و گردآوری: تیم مدیریت محتوای رایورز