بایدها و نبایدهای توسعه سیستم‌های اختصاصی

مقدمه

چالش‌ها و مشکلات زیادی در توسعه نرم‌ افزارهای سفارشی وجود دارد. در حقیقت، توسعه نرم‌ افزار سفارشی می‌تواند فرآیندی بسیار پربازده باشد و محصولی ارائه دهد که دقیقاً با نیازهای یک شرکت مطابقت داشته باشد. اما این فرآیند، پر از موانع بالقوه نیز هست. در این مقاله ابتدا به مزایای توسعه سیستم‌های اختصاصی می‌پردازیم و سپس توضیح می‌دهیم که چرا ابزارهای کم‌کد (Low-Code) می‌توانند در دستیابی به این مزایا در عین کاهش ریسک‌ها بسیار مفید باشند.

دستکشی مطابق با اندازه دست شما

«توسعه نرم‌ افزار سفارشی» را می‌توان به «بافتن دستکشی مطابق با اندازه دست متقاضی» تشبیه کرد. در حقیقت، نرم‌ افزار سفارشی به گونه‌ای طراحی می‌شود که به‌طور کامل با نیازها و الزامات خاص یک کسب‌ و کار یا سازمان، مطابقت داشته باشد، دقیقاً مانند دستکشی که دقیقا برای دست شما بافته شده است. دستکش‌های آماده اگر چه ممکن است تا حد مناسبی اندازه دست شما باشد، اما قطع به یقین، به طور کامل برازنده شما نیستند. چرا که این دستکش‌ها ناچارا به نحوی طراحی شده‌اند که طیف گسترده‌ای از اندازه دست‌‎ها را پوشش دهند و به عبارت دیگر خاص اندازه دست شما تولید نگردیده‌اند. دستکش‌های آماده کارتان را راه می‌اندازند، اما کاملا برازنده دست شما نیستند.
به‌طور مشابه، نرم‌ افزارهای آماده برای برآوردن نیازهای طیف وسیعی از کاربران و سازمان‌ها طراحی شده‌اند. در حالی که این نرم‌ افزارها اغلب دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های گسترده‌ای هستند، ممکن است کاملاً با نیازهای خاص کسب‌ و کار شما منطبق نباشند. ممکن است برخی ویژگی‌ها کم باشد یا برخی ویژگی‌های موجود در این نرم‌ افزارها، اساسا مورد نیاز شما نباشند یا ممکن است، گردش‌کارهای پیش‌فرض و از پیش‌ساخته شده در این نرم‌ افزارها، برای پشتیبانی از نیازهای سازمان شما، بهینه نباشد.
از سوی دیگر، نرم‌ افزار اختصاصی و سفارشی از ابتدا بر اساس نیازها، گردش‌کارها و نیازمندی‌های خاص سازمان و کسب‌ و کار شما ساخته می‌شود. چنین نرم‌ افزاری می‌تواند مجهز به ویژگی‌ها و کارکردهایی باشد که کاملا منحصر به نیازهای شما بوده و هم‌چنین شامل ویژگی‌های مازاد بر نیاز شما نباشد. به عبارت دیگر کاملاً با فرآیندهای کسب‌ و کار شما هم‌راستا باشد. خروجی حاصل از استقرار چنین نرم‌ افزاری، ارتقا بهره‌وری، کارایی و حتی ظهور مزیت‌های رقابتی شما خواهد بود.
با این حال، دقیقاً مانند یک دستکش سفارشی که طراحی و تولید آن نیازمند هزینه و زمان بیشتری است، توسعه نرم‌ افزار سفارشی نیز در اکثر قریب به اتفاق مواقع، پر هزینه‌تر و زمان‌برتر از استفاده از نرم‌ افزار آماده و تیپ است. بنابراین، ارزیابی “هزینه- فایده” تولید نرم‌ افزار سفارشی در برابر استفاده از نرم‌ افزار آماده پیش از اتخاذ هر تصمیمی، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در این مقاله، سعی خواهیم کرد اطلاعات بیشتری برای تصمیم‌گیری بهتر در اختیار شما قرار دهیم و در پایان یکی از اصلی‌ترین روش‌های کاهش هزینه تولید نرم‌ افزارهای اختصاصی را مرور کنیم.

مزایای توسعه نرم‌ افزار اختصاصی برای پشتیبانی از نیازهای سازمان

توسعه نرم‌ افزاری که کاملاً با نیازهای شما مطابقت داشته باشد، می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد:
1. مزیت رقابتی: با ایجاد یک راهکار نرم‌ افزاری منحصربه‌فرد برای کسب‌ و کار خود، می‌توانید از رقبایتان متمایز شده و از آن‌ها پیشی بگیرید. به‌ویژه اگر نرم‌ افزار به ارائه خدمات بهتر به مشتریان یا عملیات کارآمدتر کمک کند.
2. بهره‌وری و کارایی: نرم‌ افزار اختصاصی، با فرآیندها و روندهای کاری کسب‌ و کار شما هماهنگ است. این بدان معناست که می‌تواند وظایف دستی را اتوماتیک و خودکار کند، تکرارها را کاهش دهد و عملیات را ساده‌تر کند و در نتیجه کارایی و بهره‌وری را افزایش دهد.
3. مقیاس‌پذیری: نرم‌ افزار سفارشی، می‌تواند با رشد کسب‌ و کار شما، توسعه یابد. با تغییر نیازها و گسترش کسب‌ و کارتان، نرم‌ افزار سفارشی می‌تواند اصلاح و بروزرسانی گردد تا همچنان نیازهای کسب‌ و کار شما را پشتیبانی کند.
4. یکپارچگی: نرم‌ افزار اختصاصی، می‌تواند به‌گونه‌ای طراحی شود که به راحتی با سایر نرم‌ افزارها و سیستم‌های مستقر در سازمان شما یکپارچه گردد. بدیهی است، این یکپارچگی منجر به عملیات روان‌تر و اشتراک‌گذاری بهتر داده‌ها در سیستم‌های مختلف خواهد شد.
5. کنترل: با نرم‌ افزار سفارشی، شما بر قابلیت‌ها، نگارش‌ها و رفع باگ‌های نرم‌ افزار، کنترل کامل خواهید داشت. در زمان نیاز و با ارزیابی شرایط، می‌توانید قابلیتی جدید به نرم‌ افزار اضافه کنید، نگارش جدید ارائه دهید و نرم‌ افزار را بروزرسانی کنید و غیره. به بیانی دیگر شما وابسته به یک شرکت نرم‌ افزاری برای ایجاد یک ویژگی جدید یا رفع یک خطا نخواهید بود. و کل فرایند توسعه و بروزرسانی محصول، تحت کنترل خودتان خواهد بود.
6. رضایت مشتری: اگر نرم‌ افزار، بخشی از محصول یا خدمتی است که به مشتریان خود ارائه می‌دهید، نرم‌ افزار سفارشی می‌تواند به تجارب بهتر کاربری و در نتیجه افزایش رضایت و وفاداری مشتریان منجر گردد.
اما یادآوری این نکته ضروری است که دستیابی به مزایای فوق با صرف هزینه‌ همراه است. بنابراین پیش از اتخاذ تصمیم نهایی برای توسعه نرم‌ افزار اختصاصی در نظر داشته باشید که این فرایند، با هزینه‌های اولیه بالاتر، زمان‌های توسعه طولانی‌تر، ریسک هزینه‌های اضافی پیش‌بینی‌نشده و نیاز به نگهداری و به‌روزرسانی‌های مستمر همراه است.

نرخ شکست در پروژه‌های “توسعه نرم‌ افزار اختصاصی”

نرخ شکست در پروژه‌های توسعه نرم‌ افزار سفارشی، قابل توجه است. بر اساس آمارها، بیش از ۳۱٪ از پروژه‌های از این دست، پیش از تکمیل ملغی می‌شوند، و تنها ۱۶.۲٪ در زمان مقرر و با بودجه پیش‌بینی‌شده به اتمام می‌رسند. نرخ بالای شکست را می‌توان به عوامل مختلفی نسبت داد، از جمله “مدیریت ضعیف نیازمندی‌ها”، “ارتباطات ناکارآمد میان ذی‌نفعان”، “کمبود منابع یا توانایی‌های مورد نیاز”، “افزایش مداوم و خارج از کنترل محدوده پروژه “و “مدیریت ضعیف پروژه”.

دلایل شکست پروژه‌های توسعه نرم‌ افزار اختصاصی

تکمیل موفقیت‌آمیز یک پروژه توسعه نرم‌ افزار سفارشی به دلیل عوامل مختلف می‌تواند یک فرآیند پیچیده و چالش‌برانگیز باشد:

1. پیچیدگی
توسعه نرم‌ افزار ذاتاً پیچیده است. این فرآیند، نیاز به هماهنگی عناصر مختلف از جمع‌آوری اولیه نیازمندی‌ها تا طراحی، کدنویسی، تست و استقرار دارد. هر یک از این مراحل شامل تصمیم‌گیری‌ها و وظایف متعددی است که مدیریت مؤثر آنها دشوار است.
2. مدیریت نیازمندی‌ها
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های هر پروژه نرم‌ افزاری تعریف و مدیریت دقیق نیازمندی‌هاست. سوءبرداشت، تغییر یا افزایش نیازمندی‌ها یا محدوده پروژه و نادیده گرفتن نیازمندی‌های مهم، می‌تواند به راحتی رخ دهد.
3. ارتباطات
ارتباطات مؤثر برای پروژه‌های نرم‌ افزاری حیاتی است، اما اغلب چالش‌برانگیز است. بدفهمی، برقراری نادرست ارتباط یا فقدان ارتباطات، می‌تواند منجر به اشتباهات و تأخیرات گردد. این موضوع در تیم‌های بزرگ یا تیم‌های غیر متمرکز و مستقر در مکان‌های جغرافیایی پراکنده، بیشتر چالش‌برانگیز است.
4. محدودیت‌های منابع
بسیاری از پروژه‌های نرم‌ افزاری با محدودیت‌های زمانی، بودجه‌ای یا نیروی انسانی روبه‌رو هستند که تکمیل موفق پروژه را دشوار می‌سازد.
5. چالش‌های فنی
توسعه نرم‌ افزار، اغلب شامل مقابله با چالش‌های فنی پیچیده، مانند یکپارچگی با سیستم‌های موجود، کد موروثی یا کار با فناوری‌های جدید و ناآشنا است.
6. تضمین کیفیت
اطمینان از عملکرد صحیح نرم‌ افزار، عاری بودن از باگ‌ها و تطابق آن با نیازمندی‌ها، یک چالش بزرگ است. تست جامع ضروری است اما می‌تواند زمان‌بر و پیچیده باشد.
7. مدیریت تغییرات
حتی در صورت موفقیت در ساخت نرم‌ افزار، مدیریت تغییرات در سازمان می‌تواند دشوار باشد، از جمله آموزش کاربران، کوچ‌کردن از سیستم‌های قدیمی به نرم‌ افزار جدید و مقابله با مقاومت در برابر تغییر.
8. مدیریت پروژه
مدیریت مؤثر پروژه برای موفقیت پروژه‌های نرم‌ افزاری، حیاتی است. با این حال، مدیریت چنین پروژه‌هایی پیچیده و پرچالش است و نیاز به مهارت‌هایی در برنامه‌ریزی، هماهنگی و مدیریت ریسک دارد.

با وجود این چالش‌ها، بسیاری از کسب‌ و کارها، مزایای توسعه نرم‌ افزار سفارشی را بیشتر از چالش‌های تولید، استقرار و نگهداری آن می‌دانند. به هر تقدیر، استفاده از فناوری‌ها (مانند بدون‌کد/کم‌کد) و متدولوژی‌هایی که قابلیت کاهش این چالش‌ها را دارند، ضروری است.

فناوری‌های بدون‌کد و کم‌کد، چالش‌های توسعه نرم‌ افزارهای اختصاصی را کاهش می‌دهند

فناوری‌های بدون‌کد و کم‌کد قادرند راهکارهای مناسب برای مقابله با بسیاری از مشکلات مرتبط با توسعه نرم‌ افزار سفارشی ارائه دهند. در ادامه به چگونگی کمک این پلتفرم‌ها در رفع هر یک از چالش‌های فوق خواهیم پرداخت.

هزینه و زمان
• پلتفرم‌های بدون‌کد/کم‌کد می‌توانند هزینه توسعه را، به‌میزان قابل‌توجهی کاهش دهند. این پلتفرم‌ها به افرادی با حداقل دانش نرم‌ افزاری این امکان را می‌دهند تا با استفاده از قالب‌های از پیش ساخته شده و رابط‌های ویزاردی و از طریق کشیدن و رها کردن المان‌ها، به توسعه نرم‌ افزار بپردازند و به عبارتی، نیاز به توسعه‌دهندگان گران‌قیمت و با مهارت بالا را کاهش می‌دهند.
با رابط‌های بصری و قابلیت کشیدن و رها کردن، ابزارهای بدون‌کد/کم‌کد می‌توانند زمان لازم برای ساخت نرم‌ افزار را به شدت کاهش دهند. این قابلیت، برای کسب‌ و کارهایی که نیازمند توسعه سریع نرم‌ افزار خود هستند، یک برگ برنده خواهد بود.

افزایش محدوده
• پلتفرم‌های بدون‌کد/کم‌کد مدیریت محدوده را آسان‌تر می‌کنند، زیرا تغییرات، می‌توانند سریع و بدون نیاز به کدنویسی زیاد اعمال شوند. این امکان رویکردی تکراری و چابک در توسعه را فراهم می‌کند و اعمال تغییرات را بدون افزایش چشمگیر زمان‌ یا هزینه، آسان‌تر می‌کند.

بدهی فنی
• از آنجا که پلتفرم‌های بدون‌کد/کم‌کد از ماژول‌ها و عناصر از پیش ساخته شده استفاده می‌کنند، خطر ایجاد بدهی فنی کمتر است. این پلتفرم‌ها بیشتر کدهای پایه را مدیریت می‌کنند و اطمینان می‌دهند که کد، بهینه و کارآمد است. به این ترتیب، نیاز به میان‌برهایی که ممکن است منجر به بدهی فنی شوند، کاهش می‌یابد.

وابستگی به توسعه‌دهندگان
• پلتفرم‌های بدون‌کد/کم‌کد می‌توانند وابستگی به توسعه‌دهندگان را کاهش دهند، زیرا کارکنان غیر فنی، می‌توانند برای استفاده از این ابزارها و انجام به‌روزرسانی‌ها یا تغییرات آموزش ببینند. این امر، می‌تواند نگهداری از نرم‌ افزار را در بلندمدت آسان‌تر کند.

یکپارچگی با سیستم‌های موجود

بسیاری از پلتفرم‌های بدون‌کد/کم‌کد دارای امکانات از پیش ساخته شده برای تسهیل برقراری ارتباط با سایر سیستم‌های موجود در سازمان هستند. به نحوی‌که فراخوانی سرویس از سایر سیستم‌ها، یا ساخت و ارائه سرویس به آن‌ها، به راحتی قابل انجام است. امنیت ارتباطات نیز توسط پلتفرم تامین می‌گردد.

مقایسه چالش‌ها بدون و بااستفاده از فناوری‌های low-code/no-code

در جدول مقایسه‌ای زیر چالش‌ها و چگونگی پاسخ‌دهی فناوری‌های low-code/no-code به آن‌ها ذکر گردیده است:

توجه داشته باشید که اگر چه، راهکارهای بدون‌کد/کم‌کد بسیاری از چالش‌های مذکور را کاهش می‌دهند، اما ممکن است برای همه انواع نرم‌ افزارها و برنامه‌های کاربردی مناسب نباشند. به ویژه آن‌هایی که نیاز به کارکردهای پیچیده و سفارشی با عملکرد بالا دارند. به عنوان مثال توسعه سیستم‌های Transaction based (که غالبا شامل محاسبات پیچیده هستند)، با ابزارهای low code/ no code نه تنها به صرفه نخواهد بود، بلکه به واسطه محدود شدن در چارچوب این ابزارها، هزینه‌های جانبی زیادی برای پشتیبانی از نیازهای خاص این حوزه کسب‌ و کار به سازمان تحمیل خواهد شد. بنابراین، هر پروژه بایستی به طور جداگانه ارزیابی گردد تا بهترین رویکرد انتخاب شود.

چر استفاده ا از یک ابزار BPMS ایرانی برای خودکارسازی اختصاصی فرایندها به استفاده از BPMS های خارجی قفل شکسته ارجحیت دارد؟

– یک‌بار هزینه خرید لایسنس BPMS را می‌پردازید و سپس سامانه‌های فرایندمحور و اختصاصی خود را بر بستر آن می‌سازید.
– با به‌کارگیری قابلیت‌های یک سیستم مدیریت فرایندهای کسب‌ و کار، در کوتاه‌ترین زمان و با کم‌ترین هزینه، بدون وابستگی به برنامه‌نویسان حرفه‌ای، نرم‌ افزارهای مورد نیاز خود را توسعه داده و نگهداری می‌کنید.
– BPMS های ایرانی شامل پشتیبانی حرفه‌ای هستند.
– BPMS های داخلی، به صورت مرتب توسعه می‌یابند و مستمرا نگارش‌های پایدارتر و با امکانات بیشتری از آن‌ها ریلیز می‌گردد. در حالی‌که در صورت استفاده از BPMSهای قفل‌شکسته خارجی، شما صرفا به نگارش کرک‌شده آن BPMS دسترسی دارید و امکان بروزرسانی به نگارش‌های بالاتر، برای شما وجود نخواهد داشت.
– پیش‌تر با بسیاری از درگاه‌ها و سامانه‌های ملی یکپارچه شده‌اند.
– قابلیت بومی‌سازی و انطباق با نیازهای کاربران داخلی را دارند.
– امکان بازدید از پروژه‌های موفق پیمانکار این ابزارها، برای کارفرما به راحتی مهیا است.
– امکان تبادل تجربه و ارتباط با شبکه طراحان فرایند آن وجود دارد.
– و غیره

نتیجه‌گیری‌:

در این مقاله، پیچیدگی‌های توسعه نرم‌ افزار اختصاصی، چالش‌های آن و جایگزین‌هایی مانند فناوری‌های بدون کد/کم کد و سیستم‌های مدیریت فرآیند کسب‌ و کار (BPM Suites) برای خودکارسازی فرآیندها بررسی شدند.
توسعه نرم‌ افزار سفارشی، با وجود امکان ارائه راه‌حلی متناسب با نیازهای خاص یک کسب‌ و کار، چالش‌های بزرگی مانند هزینه‌های بالا، شکست پروژه‌ها، و نیاز به تخصص فنی را به همراه دارد. با این حال، فناوری‌های بدون کد/کم کد راه‌حل‌هایی برای کاهش این مشکلات ارائه می‌دهند. از جمله ساده‌سازی توسعه، کاهش نیاز به مهارت‌های فنی، و تسریع در زمان تحویل.

منبع:flokzu.com